Tenkis Davası: 2025 Yılında Saklı Pay Haklarınızı Korumanın 7 Kritik Adımı

Miras hukuku alanında en karmaşık ve önemli konulardan biri olan tenkis davası, mirasçıların saklı pay haklarının korunması için başvurdukları temel hukuki yoldur. 1992 yılından bu yana İstanbul’da hukuk hizmetleri sunan Akkaş Hukuk ve Avukatlık Bürosu olarak, tenkis davalarında karşılaştığımız deneyimlerimizi ve bu konudaki uzman bilgilerimizi sizlerle paylaşıyoruz.

Konu Başlıkları

Tenkis Davası Nedir?

Tenkis davası, mirasbırakanın ölümünden önce yaptığı bağışlamalar ve diğer tasarruflar nedeniyle mirasçıların saklı paylarının zedelenmesi durumunda açılan davadır. Türk Medeni Kanunu‘nun 560 ve devamı maddelerinde düzenlenen bu dava türü, mirasçıların yasal haklarını korumak amacıyla öngörülmüştür.

Mirasbırakan, yaşamı boyunca malvarlığı üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabilir. Ancak bu tasarruf serbestliği sınırsız değildir. Kanun, belirli mirasçıları korumak amacıyla “saklı pay” müessesesini getirmiştir. Saklı pay, mirasçıların mirastan hak ettikleri asgari payı ifade eder ve bu payın korunması için tenkis davası açma hakkı tanınmıştır.

Saklı Pay Oranları ve Hesaplama Yöntemi

Türk Medeni Kanunu’na göre saklı pay oranları şu şekildedir:

Altsoy için: Miras payının yarısı Ana-baba için: Miras payının dörtte biri Eş için: Miras payının dörtte biri (altsoy varsa), miras payının yarısı (ana-baba varsa)

Saklı payın hesaplanmasında, mirasbırakanın ölüm anındaki net malvarlığına ölümünden önceki son on yıl içinde yaptığı bağışlamalar eklenir. Bu toplam üzerinden saklı pay hesaplanır ve mirasçının aldığı pay ile karşılaştırılır.

Tenkis Davasının Şartları

Tenkis davası açabilmek için aşağıdaki şartların bir arada bulunması gerekir:

1. Saklı Paylı Mirasçı Olmak

Dava açan kişinin saklı paylı mirasçı (altsoy, ana-baba veya eş) olması zorunludur. Saklı payı bulunmayan mirasçılar tenkis davası açamaz.

2. Saklı Payın İhlal Edilmesi

Mirasbırakanın yaptığı tasarruflar sonucunda saklı payın ihlal edilmiş olması gerekir. Bu ihlal, ölüme bağlı tasarruflar (vasiyet, miras sözleşmesi) veya sağlararası işlemler (bağışlama) yoluyla gerçekleşebilir.

3. Tamamlama İsteme Hakkının Kullanılmış Olması

Tenkis davası açmadan önce, saklı payı ihlal edilen mirasçının tamamlama isteme hakkını kullanmış olması gerekir. Bu hak kullanılmadan doğrudan tenkis davası açılamaz.

Tenkis Davasının Muhatabı

Tenkis davası, mirasbırakanın yaptığı tasarrufun türüne göre farklı kişilere karşı açılır:

Vasiyet alacaklılarına karşı: Vasiyet yoluyla yapılan tasarruflar için Bağışlama alıcılarına karşı: Sağlararası bağışlamalar için Diğer mirasçılara karşı: Miras sözleşmeleri ve diğer durumlar için

Tenkis Davasında Zaman Aşımı

Tenkis davası için öngörülen zaman aşımı süreleri kritik önem taşır:

• Bir yıl: Saklı payın ihlal edildiğinin ve tenkise tabi tasarrufun öğrenilmesinden itibaren
• On yıl: Mirasbırakanın ölümünden itibaren

Bu süreler hak düşürücü süreler olduğundan, kesinlikle kaçırılmaması gerekir. Deneyimli bir miras avukatı ile çalışmak, bu sürelerin doğru hesaplanması ve zamanında hareket edilmesi açısından hayati önem taşır.

Tenkis Davasının Sonuçları

Tenkis davası kabul edildiğinde aşağıdaki sonuçlar doğar:

1. Ayni Hak Doğması

Tenkis hükmü ile birlikte, saklı paylı mirasçı lehine ayni hak doğar. Bu hak, taşınmazlarda tapu kütüğüne şerh verilmesini sağlar.

2. İade Yükümü

Tenkise tabi tasarruftan yararlanan kişi, saklı payı tamamlayacak ölçüde iade yapmakla yükümlü olur.

3. Değer Artışından Yararlanma

İade konusu malın değerinde artış varsa, bu artıştan da saklı paylı mirasçı yararlanır.

Tenkis Davası Hangi Durumlarda Açılır?

• Miras bırakanın vasiyetname ile saklı payları ihlal etmesi
• Ölüme bağlı veya sağlararası bağışların saklı paylı mirasçıların haklarını zedelemesi
• Miras bırakanın mallarını bazı mirasçılara aşırı derecede devretmesi ve diğerlerini mağdur etmesi
• Miras bırakanın ölümünden sonra mal kaçırma şüphesi oluşması durumlarında tenkis davası açılır

Tenkis Davasının Amacı

Tenkis davasının temel amacı, miras bırakanın tasarruf özgürlüğünü hukuki sınırlar içinde tutmak ve saklı paylı mirasçıların haklarını korumaktır. Bu dava sayesinde, miras paylaşımı adil bir şekilde düzenlenir, mirasçıların hakları güvence altına alınır ve hukuka aykırı tasarruflar iptal edilir.

Tenkis Davası Süreci

1. Delillerin Toplanması: Tenkis davası açmadan önce, miras bırakanın yaptığı tasarrufların saklı payları ihlal ettiğine dair somut delillerin toplanması gerekir. Bu deliller vasiyetname, bağış belgeleri, tanık ifadeleri ve diğer hukuki belgeler olabilir.
2. Davanın Açılması: Tenkis davası, miras bırakanın ölümünden sonra asliye hukuk mahkemesinde açılır.
3. Mahkeme İncelemesi: Mahkeme, mirasın tamamını ve miras bırakanın tasarruflarını inceleyerek saklı pay ihlalinin olup olmadığını belirler.
4. Karar ve Tenkis: Mahkeme, saklı pay ihlalini tespit ederse, ihlal edilen pay kadar tasarrufların azaltılmasına (tenkis) karar verir.
5. Hakkın Korunması: Tenkis davası sonucunda, hakları zedelenen mirasçılar saklı paylarını alır ve miras paylaşımı adil hale gelir.

Tenkis Davasında Masraflar ve Avukatlık Ücretleri

Tenkis davası, mirasın değerine, davanın karmaşıklığına ve süresine bağlı olarak değişen mahkeme masrafları ve avukatlık ücretleri gerektirir. Mahkeme masrafları; harçlar, bilirkişi ücretleri, posta masrafları gibi giderlerden oluşur. Avukatlık ücretleri ise genellikle dava değerine, avukatın deneyimine ve çalışma süresine göre belirlenir.

Tenkis Davasında Mahkeme Kararını Etkileyen en Önemli Deliller Nelerdir?

Tenkis davasında mahkeme kararını etkileyen en önemli deliller şunlardır:

• Vasiyetname ve Anlaşmalar: Miras bırakanın vasiyetnamesi ve mirasçılarla yapılan anlaşmalar, tenkis davasının temel delillerindendir. Mahkeme, bu belgelerin geçerliliğini ve içerdiği tasarrufların saklı paylara etkisini değerlendirir.
• Belge ve Kayıtlar: Tapu kayıtları, banka hesap dökümleri, borç senetleri, alacak belgeleri gibi malvarlığına ilişkin resmi belgeler, miras bırakanın yaptığı tasarrufların kapsamını ve değerini ortaya koyar.
• Şahit Beyanları: Miras bırakanın sağlığında veya ölümünden önceki dönemde tanıklık yapabilecek kişilerin ifadeleri, yapılan kazandırmaların saklı payları ihlal edip etmediği konusunda önemli kanıt sağlar.
• Bilirkişi Raporları: Mahkeme tarafından atanacak bilirkişiler, miras bırakanın malvarlığının değerini ve tasarrufların saklı paylara etkisini objektif şekilde tespit eder. Bilirkişi raporları, malvarlığının parasal değerinin belirlenmesinde ve saklı pay ihlalinin hesaplanmasında kritik rol oynar.
• Diğer Deliller: Yazışmalar, telefon kayıtları, fotoğraf ve video gibi ek deliller de dava sürecinde sunulabilir. Bu tür delillerin mahkeme tarafından kabul edilmesi için doğruluk ve ilgililik şartları aranır.

Tenkis davasında ispat yükümlülüğü davacı saklı paylı mirasçıya aittir. Davacı, saklı payına tecavüz edildiğini, miras bırakanın yaptığı tasarrufların saklı pay sınırlarını aştığını kanıtlamak zorundadır. Bu nedenle, yukarıdaki delillerin eksiksiz ve doğru şekilde mahkemeye sunulması, davanın başarıyla sonuçlanması açısından hayati öneme sahiptir.

Miras Bırakanın Vasiyetnamesi Tenkis Davasını Nasıl Etkiler?

Miras bırakanın vasiyetnamesi, tenkis davasını doğrudan etkileyen temel unsurlardan biridir. Çünkü tenkis davası, miras bırakanın vasiyetname veya diğer tasarruflarıyla saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal etmesi durumunda açılır.

Öncelikle, vasiyetnamede saklı payların ihlal edilmesi tenkis davasının açılmasına zemin hazırlar ancak bu durum vasiyetnamenin iptali için yeterli değildir. Yani, saklı pay ihlali tek başına vasiyetnamenin geçersizliği anlamına gelmez; bu nedenle vasiyetnamenin iptali ve tenkis davaları birbirinden farklıdır.

Tenkis davası açan mirasçı, vasiyetnamenin saklı payını ihlal eden hükümlerine karşı hak talebinde bulunur. Bu dava, saklı paylı mirasçılar (altsoy, eş, anne-baba) tarafından açılabilir ve mahkeme öncelikle vasiyetnamenin geçerliliğini inceler. Eğer vasiyetname geçerli bulunursa, saklı pay ihlaline ilişkin tenkis talebi değerlendirilir.

Mahkeme sürecinde vasiyetnamenin içeriği, miras bırakanın malvarlığı ve yaptığı tasarruflar detaylı şekilde incelenir. Vasiyetnameyle yapılan tasarrufların saklı pay sınırlarını aşıp aşmadığı bilirkişi raporları ve diğer delillerle tespit edilir. Eğer aşım varsa, mahkeme tenkis kararı verir ve saklı paylı mirasçının hakkı korunur.

Özetle, vasiyetname tenkis davasında şu şekilde etkili olur:

• Vasiyetname, miras paylaşımının temel belgesidir ve saklı pay ihlali bu belge üzerinden değerlendirilir.
• Saklı paylı mirasçılar, vasiyetname ile hakları ihlal edilirse tenkis davası açabilir.
• Mahkeme, vasiyetnamenin geçerliliğini inceler; geçerli ise tenkis talebini değerlendirir.
• Vasiyetname geçersiz ise iptal davası açılır; iptal talebi reddedilirse tenkis talebi gündeme gelir ve aşamalı olarak incelenir.

Bu nedenle, tenkis davası sürecinde vasiyetnamenin hukuki durumu ve içeriği en kritik delil olarak mahkeme kararını doğrudan etkiler. Mirasçılar haklarını korumak için vasiyetnameyi ve diğer tasarrufları titizlikle inceletmeli, uzman bir miras avukatından destek almalıdır.

Tenkis Davası için Avukatlarımıza Ulaşın

Tenkis davası, miras bırakanın saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal eden tasarruflarının hukuki sınırlar içine çekilmesini sağlayan önemli bir miras hukuku davasıdır. Miras bırakanın vasiyetname veya bağış yoluyla bazı mirasçılara fazla pay vermesi ya da diğerlerini mirastan tamamen mahrum bırakması durumunda, saklı pay sahipleri tenkis davası açarak haklarını koruyabilirler.

Bu dava, mirasçılar arasında adil bir paylaşımın sağlanması ve miras bırakanın tasarruf özgürlüğünün kanuni sınırlar içinde kalması açısından kritik öneme sahiptir. Saklı payınızı korumak ve miras hakkınızın ihlal edilmesini önlemek için deneyimli bir miras avukatından destek almak büyük fark yaratır.

İstanbul’da 1992’den beri hizmet veren Akkaş Hukuk ve Avukatlık Bürosu, tenkis davalarında uzman kadrosuyla yanınızda. Haklarınızın korunması ve miras davalarınızın en doğru şekilde yürütülmesi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.